Nýlega kom út lokaskýrsla verkefnisins Byltingar og byggðaþróun sem Þekkingarnet Þingeyinga vann í samstarfi við Nýheima Þekkingarsetur.
Í verkefninu, sem er styrkt af Byggðarannsóknasjóði, er sjónum beint að áhrifum fjórðu iðnbyltingarinnar á byggðaþróun á Íslandi, með áherslu á stoðkerfi og innviði byggðanna. Verkefnið byggir á heimildarýni, viðtölum við forsvarsmenn þekkingarstofnana og spurningakönnun meðal sveitarstjórnarfólks, stéttarfélaga og atvinnurekenda.
Í verkefninu kemur fram að vegna þeirra fordæmalausu tækniframfara sem fyrirséðar eru muni drifkraftur efnahagslegrar velgengni, velsældar og samheldni samfélagsins byggja á eflingu mannlegrar færni og starfsgetu. Aðgengi og notkun einstaklinga á tæknibúnaði og vald þeirra til sköpunar og framkvæmda er nú meira en nokkru sinni fyrr og ríkisstjórnir, alþjóðasamtök og heilu atvinnugreinarnar keppast við að marka stefnu og beina þróuninni í rétta og uppbyggilega átt.
Samkvæmt helstu niðurstöðum skýrslunnar mun Ísland eiga góða möguleika á að nýta sér þá framþróun í tækni sem fjórða iðnbyltingin býr yfir. Hér eru tæknilegir innviðir sterkir, stafræn samkeppnishæfni góð, menntunarstig hátt og áhersla á nýsköpun mikil. Þó er ávinningurinn ekki sjálfgefinn og ljóst að aðstæður eru ólíkar eftir svæðum. Hröð framþróun í tækni eykur hættuna á ójöfnuði í þjóðfélaginu þar sem tækniþekking, færni og vel launuð störf verði borin uppi af fámennum hópi á afmörkuðu svæði landsins. Því ber að tryggja uppbyggingu innviða um allt land sem og greiðan aðgang að menntun og nýsköpun. Jafnframt treysta lögbundinn eða samningsbundinn grundvöll svæðisbundinna þekkingarsamfélaga. Samverkan nýsköpunar og símenntunar er forsenda þess að hugmyndir og þekking geti verið uppspretta hagsældar og þróunar.
Fjölgun starfa án staðsetningar getur átt þátt í að efla atvinnulíf dreifðra byggða en þeim fylgir þó ekki sérstaklega áhersla á tækifæri, auðlindir eða aðstæður hvers landsvæðis, enda eðli starfa án staðsetningar að vera hvorki föst í sessi né svæðisbundin. Efling innviða hvers samfélags með hagnýtingu hugmynda og tækifæra svæðanna þarf því að fara fram í gegnum starfsemi sem byggir á svæðisbundnum aðstæðum og hefur nokkra festu. Treysta þarf samstarf milli stofnana sem sinna innviðaverkefnum í byggðum landsins enda eru menntaþjónusta og nýsköpunarstuðningur samofin í viðbrögðum við fjórðu iðnbyltingunni.
